Kulturno - Istorijsko nasleđe

MRAMORJE u Rastištu čine dve nekropole sa stećcima koje datiraju iz XIV i XV veka, a nalaze se na potesima Uroševine i Gajevi međusobno udaljene oko 500 metara. Na UNESKO listi svetske kulturne baštine vode se kao jedna celina. Nekropola nije arheološki istražena, a konzervaciju je obavio Republički zavod za zaštitu spomenika kulture iz Beograda u toku 2012. godine.

Potes UROŠEVINE, udaljen oko 300 m od crkve na Sedaljci, predstavlja srednjovekovno groblje na kome su sačuvana 33 stećka. Od tog broja, 18 spomenika je orijentisano po pravcu istok–zapad što je karakteristično za hrišćansku sredinu, ali je u jednom delu groblja konstatovana orijentacija spomenika i po pravcu sever – jug. Nekropola je na redove, stećci su ujednačeni po oblicima i po obradi površine, a preovlađuje oblik slemenjaka ili sanduk na postolju. Karakteristični su dvojni spomenici sa dva slemena ili u kombinaciji ploče i slemena. Četiri slemenjaka su reljefno ukrašena sa motivima kruga, luka i strele i mačeva.

Potes GAJEVI, udaljen oko 500 metara severozapadno od Uroševine, predstavlja srednjovekovno groblje sa 35 stećaka. Stećci su različitih dimenzija i neujednačene obrade, pravilno su poređani u 3-4 izdužena reda po pravcu istok–zapad, s veoma malim međusobnim rastojanjem. Najčešći oblik je ploča ili niski sanduk bez postolja, a pojedini primerci imaju izvanredno obrađene i uglačane površine, sa oštro profilisanim ivicama. Izdvajaju se tri spomenika ukrašena na istovetan način, reljefnom predstavom polumeseca na gornjoj površini. Na jednom stećku, polumesec je dopunjen malim krugovima, koji se mogu protumačiti kao zvezde. U drugom slučaju sanduk s polumesecom ukrašen je i reljefnom predstavom krsta na bočnoj strani, čija se tri kraka završavaju krugovima.